Pizza Gdańsk to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych dań na całym świecie. Trudno dziś znaleźć osobę, która nie znałaby smaku tej prostokątnej lub okrągłej potrawy z cienkiego ciasta, posmarowanej sosem pomidorowym, posypanej serem i dodatkami, a następnie pieczonej do chrupkości. Ale skąd właściwie pochodzi pizza? Czy jej korzenie sięgają Włoch, jak powszechnie się uważa, czy może jednak są głębsze i bardziej złożone?
Początki pizzy – starożytność
Choć pizza, jaką znamy dzisiaj, kojarzona jest głównie z Włochami, jej historia sięga znacznie dalej w przeszłość. Pierwsze formy pizzy pojawiły się już w starożytności. Istnieją dowody na to, że już w starożytnej Grecji i Egipcie spożywano coś na kształt płaskiego chleba z różnymi dodatkami. Grecy piekli „plakous” – rodzaj płaskiego chleba, który podawali z oliwą z oliwek, czosnkiem i ziołami. Egipcjanie z kolei opracowali technikę fermentacji, która pozwalała im wypiekać bardziej puszyste i smaczne chleby.
Rzymianie również mieli swoją wersję płaskiego chleba – „focaccia”, który stanowił podstawę wielu późniejszych wersji pizzy. Focaccia była podawana z oliwą, solą, czasami z ziołami i przyprawami. Chociaż te starożytne potrawy różniły się od współczesnej pizzy, stanowiły one ważny krok w rozwoju tej potrawy.
Narodziny współczesnej pizzy – Neapol
Kluczowy moment w historii pizzy miał miejsce w XVIII wieku w Neapolu, we Włoszech. To właśnie tam narodziła się pizza w formie najbardziej zbliżonej do tej, którą znamy dzisiaj. Neapol, w tym okresie, był szybko rozwijającym się miastem portowym, do którego przybywało wielu imigrantów i robotników. Potrzeba taniego, pożywnego jedzenia doprowadziła do powstania nowej formy potrawy – płaskiego chleba z pomidorami i innymi prostymi dodatkami.
Wcześniej, pomidory były uważane w Europie za trujące i długo nie były spożywane. Jednak w XVI wieku zaczęły być używane we Włoszech jako składnik kuchni, a w XVIII wieku stały się jednym z podstawowych składników pizzy neapolitańskiej. W Neapolu zaczęły powstawać pierwsze pizzerie, w których serwowano prostą pizzę z pomidorami, oliwą, czosnkiem i oregano. Ta podstawowa wersja stała się znana jako „Marinara”, od nazwy sosu używanego przez żeglarzy (po włosku „marinai”).
W 1889 roku miało miejsce wydarzenie, które na zawsze zmieniło historię pizzy. Królowa Włoch, Margherita di Savoia, odwiedziła Neapol i poprosiła o skosztowanie lokalnej specjalności. Na jej cześć, neapolitański pizzaiolo (piekarz pizzy) Raffaele Esposito stworzył specjalną pizzę z pomidorami, mozzarellą i bazylią, symbolizującą włoską flagę. Pizza ta została nazwana „Margherita” i do dziś jest jedną z najbardziej popularnych na świecie.
Rozprzestrzenienie pizzy na świecie
Pizza pozostała głównie włoskim daniem aż do początku XX wieku. Dopiero po II wojnie światowej, dzięki masowej emigracji Włochów, pizza zaczęła zdobywać popularność na całym świecie. Największe skupisko włoskich imigrantów znajdowało się w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza w miastach takich jak Nowy Jork, Chicago, czy Filadelfia.
W Stanach Zjednoczonych pizza zaczęła ewoluować. Powstały nowe warianty, takie jak pizza nowojorska, charakteryzująca się cienkim, ale elastycznym ciastem, oraz pizza chicagowska, znana z grubego, głęboko pieczonego ciasta. Amerykańska wersja pizzy z czasem stała się odrębnym fenomenem kulinarnym, a popularność tego dania rosła w siłę.
Współczesna pizza – różnorodność smaków i stylów
Dziś pizza jest jednym z najbardziej zróżnicowanych dań na świecie, dostępna w niezliczonych wariantach. Istnieją wersje klasyczne, takie jak neapolitańska Margherita, ale również bardziej eksperymentalne, które łączą różne kuchnie i smaki. Pizza z ananasem (Hawajska), pizza z owocami morza, a nawet wersje wegańskie – to tylko niektóre z przykładów współczesnych wariacji.
Pizzerie można znaleźć niemal wszędzie, od małych rodzinnych restauracji we Włoszech, po wielkie sieci fast food na całym świecie. Pizza stała się daniem globalnym, dostosowanym do gustów i tradycji kulinarnych różnych kultur.
Pizza w kulturze
Pizza stała się nie tylko symbolem kuchni włoskiej, ale także ważnym elementem popkultury. Jest obecna w filmach, serialach, a nawet w grach komputerowych. Postacie z kreskówek jedzą pizzę, organizowane są zawody w jedzeniu pizzy, a nawet obchodzone jest Międzynarodowe Święto Pizzy, które przypada na 9 lutego.
Pizza to również danie, które łączy ludzi. Często jest serwowana na spotkaniach towarzyskich, podczas oglądania meczów, czy na przyjęciach urodzinowych. Jej prostota, a jednocześnie możliwość dopasowania do różnych preferencji smakowych, sprawia, że jest idealnym wyborem na każdą okazję.
Podsumowanie
Pizza, choć kojarzona głównie z Włochami, ma swoje korzenie w różnych starożytnych cywilizacjach. Ewoluowała przez wieki, by stać się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych dań na świecie. Od skromnych początków w neapolitańskich dzielnicach robotniczych, przez triumfalny marsz przez Amerykę, aż po współczesne wariacje na całym świecie – pizza przebyła długą drogę. Dziś jest nie tylko potrawą, ale także symbolem kulinarnej kreatywności i globalnej jedności.
